Larangan Memohon Ampun dan Solat Jenazah untuk Orang Munafik : Tafsiran Surah at-Taubah Ayat 80 dan 84

Surah at-Taubah merupakan antara surah dalam al-Quran yang mengandungi peringatan tegas terhadap golongan munafik, iaitu individu yang berpura-pura beriman namun menyembunyikan kekufuran dalam hati. Mereka bukan sahaja melemahkan kekuatan umat Islam dari dalam, bahkan menimbulkan kekeliruan terhadap ajaran Islam yang tulen.

Dalam usaha membersihkan masyarakat daripada unsur kemunafikan, Allah SWT menurunkan beberapa ayat yang menjelaskan sikap dan tindakan yang seharusnya diambil terhadap golongan ini.

Antara ayat yang menonjol dalam surah ini ialah ayat 80 dan 84 Surah at-Taubah, yang secara jelas melarang Nabi Muhammad SAW dan umat Islam daripada memohon keampunan serta menunaikan solat jenazah ke atas orang munafik yang mati dalam keadaan kufur.

Larangan ini bukan sekadar menunjukkan ketegasan syarak terhadap mereka yang berpaling daripada kebenaran, malah menjadi tanda bahawa kasih sayang dan keampunan Allah tidak diberikan kepada sesiapa yang memilih untuk menolak iman hingga ke akhir hayatnya.

Tafsiran Surah at-Taubah ayat 80 dan 84 ini memberi gambaran jelas akan batas rahmat Allah bagi mereka yang keras hati terhadap seruan kebenaran.

---

Teks Surah at-Taubah Ayat 80 dan Terjemahan

﴿اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ ۖ إِن تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ﴾

Maksudnya:
Sama ada engkau (Muhammad) memohon ampun bagi mereka atau tidak engkau memohon ampun bagi mereka, (adalah sama sahaja bagi mereka); sekalipun engkau memohon ampun bagi mereka 70 kali, maka Allah tidak sekali-kali akan mengampunkan mereka. Yang demikian itu kerana mereka kufur kepada Allah dan Rasul-Nya; dan Allah tidak memberi petunjuk kepada kaum yang fasik.

---

Teks Surah at-Taubah Ayat 84 dan Terjemahan

وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِّنْهُم مَّاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَىٰ قَبْرِهِ ۖ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ

Maksudnya:
Dan janganlah engkau menunaikan solat jenazah ke atas seseorang dari mereka yang mati, selama-lamanya; dan janganlah engkau berdiri di kuburnya (untuk mendoakan). Sesungguhnya mereka telah kafir kepada Allah dan Rasul-Nya, dan mereka mati dalam keadaan fasik.

---

Asbab al-Nuzul: Abdullah bin Ubay bin Salul

Menurut riwayat sahih daripada Al-Bukhari dan Muslim, ayat ini turun berkenaan Abdullah bin Ubay bin Salul, ketua golongan munafik di Madinah. Ketika beliau meninggal dunia, anaknya Abdullah (yang beriman) datang kepada Rasulullah SAW memohon dua perkara:

1. Agar Rasulullah memberikan bajunya untuk dijadikan kain kafan bapanya.
2. Agar Rasulullah menunaikan solat jenazah ke atas bapanya.

Rasulullah SAW memberikan bajunya dan bersedia menunaikan solat jenazah. Umar bin al-Khattab RA menegur:
“Wahai Rasulullah, adakah engkau akan solat ke atasnya sedangkan Allah telah melarang engkau?”
Nabi menjawab:
“Sesungguhnya aku diberi pilihan, dan aku memilih (untuk solat).”
Baginda merujuk ayat 80 yang memberi pilihan memohon ampun atau tidak.

---

Hadis Sahih dan Penjelasan Ulama Tafsir

Dalil Hadis Sahih Riwayat Al-Bukhari (4670) dan Muslim (2400) daripada Ibnu Umar RA menunjukkan bagaimana larangan ini dimaktubkan selepas peristiwa tersebut. Beberapa ulama besar turut memberi penafsiran penting terhadap dua ayat ini:

---

Tafsir Imam al-Ṭabarī

Imam al-Ṭabarī menegaskan bahawa larangan memohon ampun kepada orang munafik adalah muktamad, dan angka “70 kali” adalah kiasan menunjukkan ia sia-sia walaupun berulang kali dilakukan.

---

Tafsir Imam al-Qurṭubī

Menurut Imam al-Qurṭubī, solat jenazah adalah doa dan penghormatan akhir yang tidak wajar untuk golongan munafik. Larangan ini menjadi pengajaran besar selepas Rasulullah ingin menunaikan solat ke atas Abdullah bin Ubay bin Salul.

---

Tafsir Imam Ibn Kathīr

Ibn Kathīr menyatakan bahawa ayat ini menjadi dalil prinsip al-barā’ (pemutusan hubungan) terhadap orang munafik yang nyata, dan tidak boleh disolatkan walau mereka hidup bersama umat Islam.

---

Pengajaran Daripada Ayat

Ayat-ayat ini menegaskan bahawa:

• Keikhlasan iman adalah syarat utama untuk rahmat Allah.
• Ibadah tidak memberi manfaat kepada orang yang mati dalam kekufuran.
• Larangan ini bersifat umum kepada seluruh umat Islam.
• Hubungan sosial atau zahir seseorang bukanlah ukuran sebenar di sisi Allah.

Sebagaimana dinyatakan dalam Surah an-Nisā’ ayat 145:

إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ

Maksudnya:
“Sesungguhnya orang-orang munafik itu (ditempatkan) di tingkat yang paling bawah dari neraka.”

---

Rujukan:

1. al-Ṭabarī, Jāmi‘ al-Bayān fī Ta’wīl Āy al-Qur’ān
2. al-Qurṭubī, al-Jāmi‘ li Aḥkām al-Qur’ān
3. Ibn Kathīr, Tafsīr al-Qur’ān al-‘Aẓīm
4. al-Qur’an al-Karim, Surah at-Taubah: 80 & 84; Surah an-Nisā’: 145